Folklorik
ÇAYIRALANDA KULLANILAN ÖZEL KELİMELER
ÇAYIRALANCA KELİMELER ANLAMLAR
|
ALEVÇİK |
Çardak |
|
AME |
Hala |
|
ANGUT |
Aval Aval (Saf Saf) Bakan Kimse |
|
ASKER BÖCEĞİ |
Uğur Böceği |
|
BAĞIR |
Sine |
|
BALDIRCAN |
Patlıcan |
|
BASMA |
Yeşil Fasulye Kavurması |
|
BERDİ |
İçi Samanla Dolu Olan Halı Yastık |
|
BEZEK |
Uçkur |
|
BILDIR |
Geçen Sene |
|
BOYUN BAĞI |
Atkı |
|
BÖÖR |
Yan |
|
CAMIZ |
Manda |
|
CICIK |
Filizlenme Yeşerme |
|
CULUK |
Hindi |
|
CÜCÜK |
Civciv |
|
ÇALÇABUT |
Kumaş Bez |
|
ÇALKAMA |
Ayran |
|
ÇATAL İĞNE |
Çengel İğne |
|
ÇELGİ |
Tülbent Üzerine Dokunan Bez |
|
ÇOBAN ALİ |
Kertenkele |
|
ÇÖMÇE |
Kepçe |
|
ÇÖRTEN |
Çatı Oluğu |
|
ÇUL |
Hububat Kurutulan Kendir Kilim |
|
DAHDİRİ |
Pazen Kadın Donu |
|
DOMATÇA |
Patates |
|
DON |
Uzun Paçalı Erkek Kilotu |
|
DONLUK |
Pijamalık |
|
DÖŞ |
Göğüs |
|
DÜZ YAZI |
Ova |
|
ECİĞİ, CÜCÜĞÜ |
Tüm Aile |
|
EFELİK |
Labada |
|
EL YERİ |
Kiler |
|
ERLİK - ELLİK |
Sahur Yemeği |
|
ESSAH |
Gerçek, Sahi |
|
FIŞKI |
Hayvan Pisliği |
|
FİREK |
Yabancı - Hıristiyan |
|
FİRENGİ |
Anahtar, Açacak |
|
FİSTAN, ENTARİ |
Elbise |
|
GİZİR |
Muhtarın İşlerini Yapan Kişi |
|
GÖBEL |
Tombul Çocuk |
|
GÖBELEK |
Mantar Cinsi |
|
GÖYNEK |
Kaputtan Yapılan, Erkek İç Çamaşırı |
|
GUZEDE |
Güzide |
|
GÜCÜK |
Kısa Kimse, Şubat |
|
GÜRK |
Kuluçka Olan Tavuk |
|
HASAS |
Mahalle Bekçisi |
|
HELÂ |
Tuvalet |
|
HINKIRMAK |
Sümkürmek |
|
HİNGİLİM |
Halay |
|
HOÇUK |
Kısa Boyunlu Kimse |
|
HOKELA |
Ukala |
|
HOLLUK |
Tavuğun Yumurtladığı Yer |
|
HORKANAK |
Sümüklü |
|
IRAMAZAN |
Ramazan |
|
İLEAN |
Leğen |
|
İLENGİR |
Bakır Sahan, Tabak |
|
İLİSTİR |
Kevgir |
|
İRAYİFE |
Raife |
|
İSKARPİN |
Deri, Rugan Ayakkabı |
|
İSKEMLE, OTURAK |
Sandalye, Tabure |
|
İSLAH |
İyi, Ala |
|
KADAK |
Büyük Çivi |
|
KATIK |
Yoğurt |
|
KEKİL |
Kakül |
|
KELEM |
Lahana |
|
KEPELEK |
Kelebek |
|
KERATA |
Ayakkabı Çekeceği |
|
KIRMIZI |
Domates |
|
KİRİK |
Eşek Sıpası |
|
KÖZ TAVASI |
Faraş |
|
KUPA |
Bardak |
|
KUŞENE |
Küçük Bakır Tencere |
|
KÜMÜK |
Dişsiz |
|
KÜNDE |
Her gün |
|
MAHANA |
Bahane |
|
MALAMAT OLMAK |
Perişan Olma |
|
MANDAL |
Kapı Kilidi |
|
MAYASIR |
Mayasıl, Hemoroit |
|
MAZARAT |
Yaramaz |
|
MEÇİK |
Kısa Boylu |
|
MELEFE |
Yorgan Çarşafı |
|
MINDAR |
Ölen Hayvan Eti |
|
MINNA |
Kardeş |
|
MISMIL |
Kesilip Yenilebilen Hayvan Eti |
|
MİNTAN |
Erkek Gömleği |
|
NACAK |
Küçük Balta |
|
NENNİ |
Ninni |
|
NÖÖRÜYON |
Ne Yapıyorsun, Nasılsın? |
|
OMBUL |
Bağ Kütüğü |
|
ÖNCEK |
Önlük |
|
ÖPCE |
Ukala |
|
ÖRME |
Hayvan Bağlanan İp |
|
ÖRTME |
Avlu |
|
ÖZ |
Dere, Irmak Gibi Küçük Su |
|
PAHLA |
Fasulye |
|
PANTUL |
Pantolon |
|
PEZZİK |
Pazı |
|
PİNEKLİK |
Kümes |
|
PİSİK |
Kedi |
|
PÜR |
Yaprak |
|
PÜRÇÜKLÜ |
Havuç |
|
SAÇAKLI |
Saçı Dağınık |
|
SAKO |
Erkek Paltosu |
|
SALACA |
Ölü Yıkanılan Yer |
|
SAPLI |
Uzun Kulplu Tas |
|
SEKİ |
Tahta Sedir |
|
SEKLEM |
Büyük Çuval |
|
SINDI |
Makas |
|
SİLGİ |
Hamam Takımı(Havlu, Bornoz) |
|
SOĞUKKUYU |
Lastik Ayakkabı |
|
SU DÖKMEK |
Küçük Çiş Yapmak |
|
SÜNDÜRME |
Esnetme |
|
ŞALAK |
Kelek |
|
ŞAŞON |
Kısa Yün Çorap |
|
ŞELEK |
Sırtta Demetlenerek Taşınan Yük |
|
ŞEMŞAMER |
Ayçiçeği |
|
TAKUNYA |
Tahta Terlik |
|
TAVSIR |
Fotoğraf |
|
TEMCİT |
Sahur |
|
TENKO |
Elbise Altına Giyilen Çamaşır |
|
TEREK |
Raf |
|
TISTAN |
Bok Böceği |
|
TOPARLAK |
Yuvarlak |
|
UFLAK |
Büyük Bıçak |
|
ULUK |
Çürük |
|
ÜZLÜK |
Makineden Çekilmiş Yağlı Süt |
|
YAARNI |
Sırt |
|
YADIRGI |
Yabancı |
|
YAĞRIK |
Üzerinde Odun Kırılan, Et Doğranan Kütük |
|
YAPIK |
Tülbent |
|
YEYGİ |
Kışlık Erzak |
Çayıraladan da kullanılan isimler
Dalaslan
Yosma, Elmayı, Kiraz, Ümüs, Fatiş, Hamide, Kebiz, Guzede, İrayfe, İramazan, Ihbal, Guddü, Möteber
Şefre, Üsüyün, İrbaham, Irızı, Şeriban, Haliprağam, Ganime, Şirif, Küsmen, Bala, Durali, Pessule
Maside, Anşe, Yaylanşe, İsan, İrafet, Havıza, Havuz, İrahime, Sanayi, Şavgı, Nargız, İncir, Afet, Hasbi
Haksız, Akız, Akkadın, Mintas, Daşdan, Balkız
ÇAYRALANDA DÜĞÜN
Hamurlar yoğrulur koca leğende
Hala, teyze, yenge yufka açar elle
Kambur Curalı’nın önünde önlük
Üç beş fıstık birkaç boyalı şeker
Kapı kapı gezer herkesi düğüne davet eder
Buyurun düğün var falancanın der
Rengarenk basmalar alınır top top
Kesilir dağılır akrabaya yolluk
Cumaya hazır olur yemekler
Cumadan çıkan cemaati bekler
Çıkar gelir herkes oturur sofraya
Yemekler yenilir edilir dua
Çekilir bayraklar asılır dama
Biz buna deriz “Bayrak Kaldırma”
Düğün başlamıştır fiilen artık,
Davullar çalınır oynar çol çocuk
Sarı burma, kadayıf ,sütlaçlar pişer
Bunlar düğündeki tatlı yemekler
Tek tek sarılır yapraklar
Bulgur ve kıymadan yuvarlanır köfteler
Mantılar sıkılır çimdik çimdik sabır
Su böreği açılır haşlanır bir bir
Gelelim kuşburnu aşına artık
En zoruda budur iyi yapan zor bulunur
Kazan kazan pişirilir pekmez katılır
Düğünde sofralara tas tas dağılır
Çoğunun amacı yemek yemek değildir
Kuşburnu aşından nasiplenmektir
Akşam genç kızlar toplanır kız evine
Erkek tarafının akrabası da oğlan evine
Oynanır gülünür çalınır davul
Ertesi gün davul önde düşülür yola
Arkada yengeler sini ve kına
Sini üstünde gelinlik de vardır
Kızın başına dünya pek dardır
Kınalar çerezler gider siniyle
Durumu iyi olan yollar koyunu
Usulünce verilir giden hediyeler
Gelen giden herkese konur yemekler
Çok fazla durmadan geri dönerler
Küçük çocuklar avluda tıpış tıpış emekler
Akşam oldu mu yine düşerler yola
Bu sefer kız evine “Hayırlı Olsuna”
Hoş beşten sonra oyunlar başlar
Arap oyunu derler bu oyunun adına
Oyunda ne çıkarsa bahtına
Una mı kuruma mı bularlar seni
Kınalar yakılır manili türkülü
Ağlatırlar kızın kendisini çevresini
Bir ağıt bir tufan görme gitsin
Gerisin geriye dönülür kös kös
Oğlan evinde yükselir kalabalık ses
Gece neredeyse uyumaz gençler
Olmadık oyunlar sergilerler
Sabah ezan ile kalkılır artık
Sofraları kurun aman çok acıktık
İçilir çaylar yenilir börek
Giydirilir damat grantualet
Arabalarla gelir bir bir akraba hısım
Dolarlar arabaya herkes telaşla
Önde gelini alacak araba
Diğerleri rengarenk arkada
Çeyizler sayılır bir bir
Bir an önce gelin alınmak istenir
Derler ki kapı açılmaz para vermeden
Verilir para bu kez yastık kaçırılır
Arkadan biri der kalkmıyor sandık
Sandık üzerine oturur kayın
Para almadan kalkmaz çok hayin
Babası yada ağabeyi kırmızı bir kuşak takarlar beline
Yollar iyi dualar ile gelini evine
Bindirilir gelin arabanın arkasına
Önde sadıç var elinde ayna
Bu da ne ise anlamış değilim hala
Arabalar korna çalarak gelir
Mutlaka bir cami önünde eğlenir
İnerler arabadan inerler dua bu dua iki gencin mutluluğuna
Binilir yine bir hışım ile gelinir damadın evinin önüne
Damat gelin içerde bekler
Ayna tutanda şöförde iner
Herkes toplanmıştır kapıda iner
Kaynana verir belki bi tarla
Kayın baba verir koyun yada kuzu
Dayılar , yengeler bilezik takar
Orada bulunan herkes takısını takar
Düğünün kahyası bağırarak söyler
Takılar asılır sıra geline gelir
Güvey gelinin koluna girer
Eve doğru yönelir aman oda ne
Koca bir çömlek anne elinde
Vurulur kırılır ayak önünde
Nedir çömlek kırmanın anlamı
Yoksa körpecik gelini korkutmak mı?
Biraz daha yürürler birer lokum ağızlarına sokulur
Bu arada kaynana havada görülür
Altından geçilir gelini kapı önünde
Eline çekiçle bir çivi versin
Çakarsın kapıya çiviyi iyice
Bu evden biri ol ömür boyunca
Nihayet içeriye attı kendini
Çayıralan’da bir düğün böyle sona erdi..
| ÇAYIRALAN'DA YENİLEN YABANİ BİTKİLER |
| EFELİK |
| YEMLİK |
| KUŞKUŞ |
| MADIMAK |
| KIRŞAVIK |
| EBEMGÜMECİ |
| GÖBELEK |
| KARAMIK |
| KUŞBURNU |
| ALIÇ |
| AHLAT |
| KURMUT |
| DAĞELMASI |
| SİVLE DİKENİ |
| ARDIÇ ÇAYI |
| AYVA YAPRAĞI ÇAYI |
| AYVA KABUĞU ÇAYI |
| KEKİK |
| TAPAN |
| GIDIMAN |
| DEDEM SAKALI |
| FİĞ |
| ENGİL |
| ÇÖRTEN |
| SİRKEN |
| ISIRGANOTU |
| SARIÖKÜZ YEMLİĞİ |
| KANGAL |
| KENGER |
| DEVE DİKENİ |
| SÜTLEĞEN |
| PELİT |
| KAVAK MANTARI |
| ÇAYIR MANTARI |
| ÖKÜZ GÖZÜ |
| KUZU KULAĞI |
| DEYİMLER |
| KÖRLE YATAN ŞAŞI KALKAR |
| SANA GELEK,YİYEK İÇEK,BANA GELEK,KONAK GÖÇEK |
| AZICIK AŞIM AĞRISIZ BAŞIM |
| ŞAŞTIM ALLAH NE YİYİM BAKLAVADA ZEHİR VAR |
| İT ÜRÜR KERVAN YÜRÜR |
| ÇOK GEZEN AYAĞA YA URGAN DOLAŞIR YA …. BULAŞIR |
| EŞŞEĞİNİ SAĞLAM KAZIĞA BAĞLA KAÇARSA KAÇSIN |
| CAHİLLE GİTME YOLA BAŞINA GELİR TÜRLÜ BELA |
| ON DÖNÜM BOSTAN YAN GEL YAT OSMAN |
| İT GİBİ ÇEMKİRMEK |
| GÖREN GÖZÜN HAKKI VAR |
| KUSKUS KUDUR,ETİNE BUDUNA DÜŞ |
| DAĞDA DANGIRDAMA DAĞIN KULAĞI OLUR |
| DAĞNAYANA DARISI KINAYANA YARISI |
| KALBURLA SU TAŞIMAK |
| AGOP DEMEK NE B.K YEMEK |
| CISCIBILDAK GEZMEK |
| AYRAN BULAMAZ İÇMEYE FERACE İLE GİDER SI…. |
| EŞİĞİN ARKASI GURBET |
| AYAĞIN PINAR OLSUN BAŞIN GÖL |
| OĞLUNLA OBA KIZINLA KOMŞU OL |
| GÖĞSÜNDE AĞ TÜYLER BİTSİN |
| MANİLER |
| HELE HELESİ GÜZEL |
| EKMEK SELESİ GÜZEL |
| SELESİNDE EKMEK YOK |
| YÜRÜYÜŞÜ PEK GÜZEL |
| PINARA GİTTİM SUYA |
| HELKEYİ DALDIRDIM SUYA |
| NAZLI YARİ GÖRÜNCE |
| SEYRETTİM DOYA DOYA |
| YAYIĞI YAYDIM YAĞ BANA KALDI |
| KAYNANAM ÖLDÜ EV BANA KALDI |
| FİSTANIMIN ALINA |
| VARMAM EMMİ OĞLUNA |
| EMMİM OĞLU KARDAŞ GİBİ |
| NASIL GİREM KOYNUNA |
| ARPA EKTİM SIRALI |
| KOCA BULDUM PARALI |
| ÜSTÜME KUMA GELDİ |
| ONDAN GÖNLÜM YARALI |
| KAYNAR PINAR KAYNIYOR |
| TERE DİPTE OYNUYOR |
| BEYPINARIN SUYU |
| PIRIL PIRIL PARLIYOR |
| TARLALARI DÜZ OLSA |
| DÜĞÜNÜMÜZ GÜZ OLSA |
| SEVDİĞİM GÜZEL OLSA |
| EKMEKSİZDE DURURLUR |
| OĞLANIN ADI HACI |
| TEKKEDEN ALDIM SACI |
| SEN ÖĞÜT BUĞDAYINI |
| BEN BULURUM KİRACI |
| AĞIT |
| BİR OĞLUM OLSAYDIDA |
| ADINI KOYSAYDIM HATIN |
| DAL FERSİNİN ÜZERİNE |
| TAKSAYDIM ÇİL ÇİL ALTIN |
| PARAYNAN DEĞİL Kİ ALAYDIM SENİ SATIN |
| AYNALI BEŞİK SALLAMADI KOLLARIM |
| NEN ÇALMIYOR ÇÜRÜYESİ DİLLERİM |
| BİR OĞLUM OLSAYDIDA |
| KESTİRSEYDİM |
| AL YEŞİL BAYRAKLAR ESTİRSEYDİM |
| ÜSTÜME GELEN KUMAYI KÜSTÜRSEYDİM |
| AYNALI BEŞİK SALLAMADI KOLLARIM |
| NEN ÇALMIYOR ÇÜRÜYESİ DİLLERİM |
| GÖNÜLSÜZ EVLENEN KİŞİNİN AĞIDI |
| SABAHINAN KALKAR ÇARIĞINI GİYEMEZ |
| TARLAYA VARIP BİR EVLEK YER SÜREMEZ |
| EVE GELİP SER YATAĞI DİYEMEZ |
| BABA BENİ NİYE VERDİN ÇOCUĞA |
| İBRİK GİBİ YUVARLANDI KUCAĞA |
| YÜK ALTINDA PARASININ KESESİ |
| GENE GELDİ YATTI PİSİN SIPASI |
| YAKTI BENİ ŞU ÇOCUĞUN TASASI |
| BABA BENİ NİYE VERDİN ÇOCUĞA |
| HASTA DEĞİL GÖNDEREYDİM HOCAYA |
ÇAYIRALAN ‘DAKİ BEDDUALAR
Kus kus kundurasıca, etine buduna düşesice.
Ciğerlerinin bağından tutulasıca.
Tırnağı batasıca.
B.k boğazlı
Geberesice
Kıran giresice
Ocacığı batasıca
Kırk kapıdan geri gelesice
Hor hor hortlayasıca
ÇAYIRALAN‘ DA OYNANAN ÇOCUK OYUNLARI
Hotak
Çelik çomak
Ay gördüm Allah
Ön dö turuva
Aç kapıyı bezirgân başı
İstop
Seksek
Evcik
Saklambaç
ÇAYIRALAN’ IN ÖZEL YEMEKLERİ
Arabaşı çorbası ve hamuru
Basma
Kuru fasulye
Bakla aşı
Pezzik kavurması
Kaysılı bulgur aşı
Kuşburnu aşı
Karamıklı bulgur pilavı
Patates ölütmesi
Kirtleme
Düğürcük çorbası
Su böreği
Baklava
Tel teli
Sayalı çörek
Madımak aşı
Mantı
Patatesli mantı
Kırpma mantı
Erişte pilavı
Kuşdili mantı
Mantarlı mantı
Mantarlı bulgur pilavı
Mangır aşı
Yeşil mercimekli bulgur pilavı
Sütlü
Kabaklı pekmez
Çalma
Çemen
Sirken böreği
Patatesli saç böreği
Keteli çörek
Aside
Keşli mantı
Bulamaç aşı
İncir uyutması
Patates köftesi
Sulu köfte
Kabak çiçeği aşı
Kabak çiçeği dolması
Kabak cacığı
Mantar kavurma
Sucuk
Sirken kavurması
Pekmez helvası
Pilaki
Patates piyazı
Efelik sarması
Batı
Lahana sarması
Sütlü kabak aşı
Bezdirme
Kaygana
Pekmezli yumurta pişmesi
Borani
Yayla çorbası
Keşkek
Yarma kavurması
Yaprak sarması
Yeşil mercimekli hamur çorbası
Bulamaç
Pezzik turşusu
Kayısı kabartması
Kayısı hoşafı
Sarı burma
Ağız
Tuluk yoğurdu
Tuluk yuğurdu böreği
Hedik
Çedeneli buğday kavurgası
Mısır patlaması
Taze mısır közlemesi
Ekşili pekmez
Sütlü çorba
Ballı aşure
Ballı aside
Gevrek kavurması
Ovmaç
Ekmek aşı
Kuru üzüm ezmesi
Kayısı ezemesi
ÇAYIRALAN’ DA YENİLEN YABAN BİTKİLERİ
Mantar
Salep
Kuşkuş
Efelik
Madımak
Yemlik
Kırşavık
Dedem sakalı
Kuşburnu
Karamık
Ahlat
Kur mut
Alıç
Sirken
Kuzukulağı
Tapan
Pelit
İstanbul peziği
ÇAYIRALAN ‘DA FOLKLÖR
ÜZÜM DÜRDÜM DÜRÜME
Üzüm dürdüm dürüme,
Sürmelim sen gel.
Sevdam düştü seri,
Yar yar
Kalk boyuna bakayım,
Sürmelim sen gel.
Yürümezsen yürüme
Yar yar
Sıçra pabuç yırtılsın sıçra pabuç yırtılsın
Yırtılırsa yırtılsın, yırtılırsa yırtılısın.
Şavkı Dayım sağ olsun, Şavkı Dayım sağ olsun
Beş para versin yaptırsın, on par versin yaptırsın
MOTOR ALDIM SEKSENE
Motor aldım seksene,
Yârim binde gitsene kunduralım.
Öpelim, sevelim,
Yar şurdan savuş.
Acemiler üstüne yar oldu çavuş.
LELLERİ LELE
Sekelim kızlar sekelim,
Sekmeye buğday ekelim.
Boz eşeği kurt yemi,
Terside neynen çekelim.
Leleri lele
Lelleri lele
Ben bir sahan un aldım
Onuda yere çaldım
Kıvrılmışta yatıyor
Alacak beni sandım
Lelleri lele
Lelleri lele
ÇEK DEVECİ
Çek deveci develerin sulansın.
Ama Amman, Amman Amman Amman
Sulansında dağı taşı dolansın.
Aman amman amman amman
Hop tara leyli leyli leyli elerine,
Bayıldım da yarin tatlı dillerine.
Çek deveci develerin urganı.
Amman amman amman amman amman
Üşüdüysen çek başına yorga.
Amman Amman Amman Amman
Hoptara leyli leyli leyli ellerine,
Bayıldım da yarin tatlı dillerine.
ŞEHRİYE ÇORBASI
Kız saçların saçların
Yar yar yar Amman
Oynar omuz başların ninno ninno ninno yar
Oynar omuz başların ninno ninno ninno yar
Iğrala kızımızı görsünler,
Şehriye çorbası gibi.
Allah sana boy vermiş,
Sivas selvisi gibi.
Kız saçların ne kara
Yar yar yar aman
Ondan olur makara ninno ninno ninno yar
Ondan olur makara ninno ninno ninno yar
Iğrala kızımızı görsünler,
Şehriye çorbası gibi,
Allah sana boy vermiş,
Sivas selvisi gibi.
Kız saçların iki kat
Yar yar yar amman
Kes birini bana sat Ninno ninno ninno yar
Kes birini bana sat. Ninno ninno ninno ya
Iğrala kızımızı görsünler,
Şehriye çorbası gibi,
Allah sana boy vermiş,
Sivas selvisi gibi
.
